Arama Motoru Nedir? Nasıl Çalışır? Çeşitleri Nelerdir?

Arama motoru, kullanıcıların ‘World Wide Web’ (www) üzerindeki bilgileri bulmasını sağlayan web tabanlı bir araçtır. Arama motorları, sayfadan sayfaya, siteden siteye bağlantıları izleyerek web’de dolaşan otomatik yazılım uygulamalarını (robotlar, botlar veya örümcekler olarak adlandırılır) kullanır. Bu yazılım uygulamaları tarafından toplanan bilgiler, web’de aranabilir bir dizin oluşturmak için kullanılır.

Arama Motorlarının Tarihi

Arama motorlarının tarihi, indirilebilir dizin listeleri içeren bir FTP sitesi olan Archie ile 1990 yılında başladı. Web sitelerini taramak ve dizine eklemek için geliştirilen ve sonunda alaka düzeyini optimize etmek için algoritmalar oluşturana kadar, ilkel dizin listeleri olmaya devam etti.

Sonrasında ise arama motorları ile ilgili tarihsel gelişmeler aşağıdaki şekilde devam etti:

• 1990: Archie – İlk arama motoru
• 1991: Veronica and Jughead
• 1992: Vlib
• 1993: Excite and World wide web wanderer
• 1994: AltaVista, Galaxy, Yahoosearch, Infoseek, Webcrawler, Lycos
• 1995: Looksmart
• 1996: HotBot, Inktomi
• 1997: Google – Sergey Brin ve Larry Page, 2000 yılında öne çıkan Google’yi 1997’de geliştirdi. Google, yinelemeli bir algoritma olan PageRank adlı bir yenilikle öne çıkmış ve birçok aramada daha iyi sonuçlar elde edilmesini sağlamıştır. Bu sayede toplam arama motoru trafiğinin %50’sinden fazlasını elinde tutmaktadır.
• 1997: Ask.com
• 1998: MSN; dmoz
• 1999: Alltheweb
• 2005: Snap
• 2006: Microsoft Livesearch
• 2008: Cuil
• 2009: Microsoft Bing

Arama Motorları Nasıl Çalışır?

Her arama motoru, arama sonuçlarını oluşturmak için farklı karmaşık matematiksel formüller kullanır. Çoğu arama motoru, taramaya dayalı bir dizin oluşturur; bu, Google, Yahoo ve diğer arama motorların dizine eklenecek yeni sayfalar bulduğu süreçtir. Botlar veya örümcekler olarak bilinen mekanizmalar, yeni sayfaları aramak için web’de gezinir. Botlar genellikle önceki taramalarda belirlenen web sitesi URL’lerinin bir listesiyle başlar. Bu sayfalarda HREF ve SRC gibi etiketler aracılığıyla yeni bağlantılar tespit ettiklerinde, bunları dizine eklenecek siteler listesine eklerler. Ardından, arama motorları, kullandığınız arama terimlerine göre en çok hangi sayfalarla ilgilenmeniz gerektiğine ilişkin dizinlerinden size sıralı bir liste sağlamak için algoritmalarını kullanır.

Arama Motorlarının İndeksleme Süreci

İndeksleme, sorgulara süper hızlı yanıtlar sağlamak için arama motorlarının aramadan önce bilgileri organize ettiği süreçtir.

Anahtar kelimeler ve konular için tek tek sayfalarda arama yapmak, arama motorlarının alakalı bilgileri belirlemesi için çok yavaş bir süreç olacaktır. Arama motorları, tarayıcı, sayfa içeriğini çıkardıktan sonra, onu ziyaret edilen sayfaların dizinine koyar ve tüm bilgileri düzenler. Bilgi daha sonra sayfanın benzerlerine kıyasla alaka düzeyini ölçmek için kullanılır.

Popüler Arama Motorları

İnternetten hızlı ve etkili bilgi alma sorunu 1990’ların başında çözüldü. Bu tarihten sonra arama motorları arka arkaya ortaya çıkmaya başladı. Sonuç olarak, aralarından seçim yapabileceğiniz düzinelerce farklı arama motoru var. Sorun şu ki, gerçekten bu kadar fazla arama motoruna ihtiyacınız var mı?

Açıkçası yok!

Çünkü çoğu insan Google’yi diğer arama motorlarına tercih ediyor. Bununla birlikte, diğer arama motorlarının da kendi kitleleri, avantajları ve dezavantajları var. Bu kıyaslamayı yapabilmeniz açısından şimdi size en çok kullanılan arama motorları hakkında kısa bilgiler vereceğiz.

1. Google

Google’nin açık ara dünyanın en popüler ve en iyi arama motorudur. Her ay yaklaşık 1,17 milyar kişi, web’de farklı türde bilgileri bulmak için Google’yi kullanır. Masaüstü trafiğinde ufak bir düşüşe rağmen, Google hala hem mobil hem de masaüstü arama sıralamasında lider konumdadır.

Google’nin popülaritesi, dünya çapında rakiplerinden çok fazladır. Google’yi en çok kullanan ülkeler arasında; Amerika Birleşik Devletleri, Brezilya, Hindistan, Birleşik Krallık ve Fransa bulunmaktadır.

2. Microsoft Bing

2009 yılında piyasaya sürülen Microsoft Bing, en eski arama motorlarından biridir. Günümüze Live Search, Windows Live Search ve MSN Search’ten gelmektedir. Bing en çok Çin, Amerika Birleşik Devletleri, Japonya, Almanya ve Fransa’da popülerdir.

3. Baidu

Google vb. farklı ülkelere ait  arama motorlarını kullanmak istemeyen Çin, kendi arama motoru olan Baidu’yu geliştirmiştir. Baidu Çin dışında Amerika Birleşik Devletleri, Tayvan, Hong Kong ve Kore Cumhuriyeti’nde aktif olarak kullanılmaktadır.

4. Yahoo

Başlangıçta bir çevrimiçi web sitesi dizini olan Yahoo, Amerika Birleşik Devletleri’nde en çok kullanılan arama motorlarından biridir. ABD dışında; Tayvan, İngiltere, Brezilya ve Hindistan’da kullanılmaktadır.

5. Yandex

Yandex Search Rus menşeili bir web arama motorudur ve şirketin temel ürünüdür. Rusya’da lider konumda olan Yandex Search, aylık ziyaretçilerin %92’den fazlasını Rusya’dan alır. Rus arama motoru Ukrayna, Çin, Beyaz Rusya ve Almanya’da da popülerdir.

6. Ask

Ask’ın cevaplama odağı, diğerlerinden farklı olarak Ask’ı benzersiz bir arama motoru haline getirmiştir. Burada kullanıcılar yalnızca herhangi bir veriyi değil, diğer kullanıcılar tarafından sağlanan yanıtları da arar. 1995 yılında kurulan Ask arama motoru, en eski arama motorlarından biridir. Amerika Birleşik Devletleri, Japonya, Brezilya, Hindistan ve Almanya’da popülerdir.

7. DuckDuckGo

DuckDuckGo çevrimiçi gizliliğe takıntılı bir dünyada, kullanıcı etkinliklerini izlemeyen tek arama motoru olduğunu iddia eden bir markadır. DuckDuckGo kullanıcılarının çoğu ABD vatandaşıdır. Servis ayrıca Almanya, Birleşik Krallık, Kanada ve Çin’de de popülerdir.

8. Dogpile

Kasım 1996’da piyasaya sürülen Dogpile; Google, Yahoo, Yandex, Bing ve diğer önde gelen arama motorlarından sonuçlar alan bir meta arama motorudur. Dogpile en çok Amerika Birleşik Devletleri, Birleşik Krallık, Kanada, Hindistan ve Endonezya’da popülerdir.

9. Yaani

Yerli arama motoru olarak bilinen ve Türkiye’deki kullanıcıların verilerinin yurt içinde tutulması için Turkcell tarafından geliştirilen Yaani arama motorunun 2017 yılında yayın hayatına başlamıştır.

Yukarıda sıraladıklarımızın dışında; BoardReader, WolframAlpha, ixquick, Turtc, Ecosia, Zapmeta ve Altavista da popüler arama motorları arasındadır.

Arama Motoru Özellikli Platformlar

Bazı platformlarda tıpkı Google’nin arama motoru gibi, anahtar kelimelere göre arama yapmanızı sağlar ve size sorgunuza göre en alakalı sonuçları göstermeye çalışır. 

Global çapta birçok örneği olan ‘arama motoru özellikli platformlar’ın en önemlileri aşağıdaki şekildedir:

• YouTube
• Wikipedia
• Facebook
• SlideShare
• Vimeo

Yerli Arama Motoru

Tüm dünyada olduğu gibi Türkiye’de de en çok kullanılan arama motoru Google’dir. Google, Bing, Yahoo vb. dünya devi haline gelen bu arama motorlarına alternatif olarak geliştirilen ve Türkiye’deki kullanıcıların verilerinin yurt içinde tutulmasını amaçlayan birçok arama motoru geliştirilmiştir, fakat istenen verime ulaşılamamıştır. Türkiye’yi kendi arama motoruna sahip ülkeler arasına taşıyan en önemli hamle Turkcell tarafından Yaani arama motorunun hizmete sunulmasıyla gerçekleşmiştir. Türkiye’nin arama motoru olarak lanse edilen Yaani,  ilk 9 günde 1 milyon indirilme sayısını aşarak bir rekora imza atmıştır.

Yukarıdaki listeden daha önce denediğiniz arama motorları var mı ya da listedekilerden farklı bir arama motoru mu kullanıyorsunuz? Farklı bir arama motoru kullanıyorsanız, yorum bölümünde bize yazın, bir sonraki güncellememizde listeye ekleyelim. Bu listeyi veya içeriğimizi geliştirmek için deneyimlerinizi ve önerilerinizi paylaşmayı unutmayın.